این روزها در آذر ماه سال 1399 سازمان صدا و سیمای ایران از پخش 12 شبکه دیگر خود به صورت HD خبر داده است. اما نحوه دریافت شبکه HD چیست؟ فرمت HEVC چیست؟ و از کجا بفهمیم گیرنده تلویزیون ما از فرمت HEVC پشتیبانی می‌کند از جمله سوال‌هایی هستند که این روزها بسیار در بخش نظرات همین مطلب از ما پرسیده‌اید که باعث شد تا این مطلب فارنت را برای شما پس از شش سال آپدیت کنیم.
صدا و سیمای ایران از سال 1388 دیجیتال‌سازی شبکه‌های خود را آغاز کرد و سرانجام در خرداد ماه سال 1393 پخش آزمایشی برنامه‌های خود را با پخش بازی‌های فوتبال جام جهانی و بازی‌های تیم ملی والیبال به صورت HD آغاز کرد
برای دیدن کانال‌ها و شبکه‌های تلویزیونی به صورت HD نیاز به تنظیماتی در گیرنده‌های دیجیتال و همچنین تلویزیون است تا با بهترین کیفیت ممکن امکان دریافت تصاویر به وجود بیاید.
با وجود آنکه می‌دانیم اکثر مخاطبان فارنت دستی در آتش داشته و در این حوزه آنقدر دانش عمومی دارند که نیازی به مطالب آموزشی ما نداشته باشند، برای آن دسته از دوستانی که شاید آشنایی کمتری با این حوزه دارند، به بیان نکاتی در مورد تنظیم گیرنده‌های دیجیتال و همچنین تلویزیون می‌پردازیم. ابتدا به بررسی برخی مفاهیم موجود در این زمینه می‌پردازیم.
گیرنده دیجیتال و تلویزیون HD
شاید این مساله خیلی واضح باشد اما برای برخی هنوز روشن نیست. برای تلویزیونی که قادر به پخش تصاویر HD نیست، تقریباً هیچ تفاوتی بین کیفیت HD و SD وجود ندارد اما غیر از تلویزیون، تلویزیون یا دستگاه گیرنده دیجیتال ستاپ باکس شما هم باید حتماً قابلیت دریافت و پخش شبکه HD را داشته باشد. اغلب تلویزیون‌ها و گیرنده‌های دیجیتالی که امروزه در بازار و خانه‌های مردم وجود دارند HD هستند.
اما صدا و سیما در آپدیت جدید خود شبکه‌های HD را با فرمت HEVC پخش می‌کند که این موضوع برای تلویزیون‌های قدیمی‌تر که از این فرمت پشتیبانی نمی‌کنند دردسرساز است. سوال‌هایی مانند چرا شبکه تماشا تصویر ندارد یا چرا فقط صدا را می‌توانید دریافت کنید و خبری از تصویر نیست زیاد مطرح می‌شود.
صدا و سیما در به‌روزرسانی جدید شبکه‌های پربیننده خود را با فرمت جدیدی پخش می‌کند که برای دریافت آن باید گیرنده تلویزیون شما از فرمت‌های DVBS2،MPEG4 و HEVC پشتیبانی کند.
فرمت HEVC چیست؟
HEVC در واقع یک روش کدگذاری ویدیویی است که با عنوان H.265 هم شناخته می‌شود، این روش برای فشرده‌سازی بهتر ویدیوها به کار می‌رود و باعث کاهش حجم تصاویر با وجود حفظ کیفیت می‌شود.
روش H.265 /HEVC در مقایسه با روش قبلی AVC/H.264قادر به کاهش حجم فایل‌ها تا دو برابر بیشتر و حفظ کیفیت تصویر در همان حد را دارد.
این موضوع به‌ویژه در مورد ویدیوهای 4K اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. چرا که با استاندارد AVC حجم این ویدیوها بسیار زیاد شده و با استفاده از HEVC می‌توان ویدیوهای 4K را راحت‌تر پخش کرد.
استفاده از فرمت HEVC با توجه به اعلام برنامه‌های صدا و سیما برای حرکت به سمت پخش شبکه‌های 4K و آغاز به کار یک شبکه آزمایشی با کیفیت 4K قابل توجه به نظر می‌رسد.
انتقاد کاربران در ایران با توجه به نبود تلویزیون با پشتیبانی از فرمت HEVC
اما استفاده از این فرمت و در واقع استاندارد باعث انتقاد بسیاری از کاربران در ایران شده است. این دسته از کاربران اعتقاد دارند که پرش چندپله‌ای در استفاده از استاندارد جدید باعث شده تا بسیاری از کاربران بسیاری در تلویزیو»های خود از تماشای باکیفیت تصاویر محروم شوند.
این کاربران بر این باورند که استفاده از فرمت AVCHD که همچنان از کدینگ H264 استفاده می‌کند و در عین حال از تصاویر 4K نیز پیشتیبانی می‌کند، می‌توانست باعث شود تا بسیاری از تلویزیون‌های فعلی موجود در بازار ایران نیز بتوانند تصاویر شبکه‌های تلویزیونی را به صورت HD دریافت کنند.
اما به نظر می‌رسد آن چیزی که برای صدا و سیما مهم‌تر است پایین آوردن حجم تصاویر ارسالی است چرا که همانطور که اشاره کردیم استفاده از فرمت HEVC در مقایسه با فرمت AVC از 25 تا 50 درصد بهبود در فشرده‌سازی و پایین آوردن حجم تصاویر با حفظ همان کیفیت و حتی افزایش کیفیت در برخی بیت‌ریت‌ها را به همراه دارد.
از کجا بفهمیم تلویزیون ما از HEVC پشتیبانی می‌کنه؟
اگر تلویزیون یا دستگاه گیرنده ستاپ باکس شما قادر به نمایش تصاویر شبکه‌های HD جدید نیست به احتمال فراوان از این فرمت پشتیبانی نمی‌کند. اما با این حال قطع امید نکنید.
چند روش برای اطلاع از این موضوع وجود دارد. ساده‌ترین روش مراجعه به دفترچه راهنمای تلویزیون و دستگاه گیرنده ستاپ باکس یا جستجوی مدل آنها در اینترنت و بررسی این موضوع است.
اگر این کار را انجام دادید و نتیجه‌ای نگرفتید بهترین راه تماس با شرکت گارانتی تلویزیون و پرسیدن این سوال است.
در واقع اگر دستگاه شما عمری بیش از سه سال داشته باشد احتمال پشتیبانی از این فرمت بسیار کمتر است اما با این حال اگر تلویزیون شما قابلیت اتصال به اینترنت را دارد و می‌توانید آن را به اینترنت متصل کنید بهتر است به سراغ به‌روزرسانی تلویزیون خود بروید. بسیاری از تلویزیون‌ها در به‌روزرسانی خود پشتیبانی از این فرمت را اضافه کرده‌اند.
دستگاه‌های گیرنده ستاپ باکس نیز معمولا امکان به‌روزرسانی از طریق فلش یو‌اس‌بی را دارند. می‌توانید در این خصوص کمی در اینترنت جستجو کنید. احتمالا به نتایج دلخواه می‌رسید.
البته به‌روزرسانی تلویزیون ممکن است مشکلاتی را نیز با قطع اینترنت و یا عدم دریافت کامل بسته به‌روزرسانی و یا نصب آن به وجود بیاورد. بهتر است برای این کار از یک فرد ماهر و یا حتی شرکت گارانتی کمک بگیرید.
نحوه دریافت شبکه HD چیست؟
اولین قدم برای دریافت شبکه HD و استفاده از آن آماده کردن تلویزیون است. این موضوع البته صرفا برای کسانی است که از دستگاه ستاپ باکس جداگانه برای دریافت شبکه HD استفاده می‌کنند.
اتصال گیرنده دیجیتال ستاپ باکس و تلویزیون
تنها راه اتصال آسان تلویزیون و گیرنده دیجیتال برای دریافت تصاویر به صورت HD، اتصال از طریق کابل و درگاه HDMI است. اتصال این دو دستگاه به هر صورت دیگر و با هر پورتی، دریافت و تماشای تصاویر HD را منتفی می‌کند.
خوشبختانه کابل HDMI در اندازه‌های مختلف در بازار به‌راحتی قابل خرید است. ضمناً نیازی به خرید کابل‌های سرعت بالا نیست و یک کابل HDMI معمولی پاسخگوی نیاز شما خواهد بود. در زیر تصویر پورت و سرجک کابل HDMI را مشاهده می‌کنید.
تنظیم تلویزیون و گیرنده دیجیتال برای دریافت شبکه HD
بهتر است ریسک نکنید و یک بار دیگر جستجوی خودکار کانال‌ها را در تلویزیون و یا دستگاه گیرنده ستاپ باکس خود انجام دهید و با انجام دوباره کانال‌یابی خودکار، این شبکه‌های HD را به لیست کانال‌های خود اضافه کنید.
پس از دریافت کانال، در منوی اصلی گیرنده به قسمت عکس (Picture) رفته و سیستم پخش را روی 1080p بگذارید. سپس نسبت ابعاد تصویر را روی 16:9 تمام صفحه بگذارید.
تنظیم سیستم پخش در دریافت HD سیگنال تصویر نقش بسیار مهمی دارد. البته این تنظیمات ممکن است در تمامی تلویزیون‌ها و یا دستگاه‌های گیرنده وجود نداشته باشد.
باید اضافه کنم که سیگنال HD علاوه بر تصویر با کیفیت‌تر، از صدای با کیفیت‌تری نیز برخوردار است. پس در صورت امکان، تجهیزات صوتی خود را نیز به تلویزیون متصل کنید تا از کیفیت صدای بالاتر بهره‌مند شوید.
مشکلات دریافت شبکه HD
توضیح دیگر اینکه شبکه‌های HD جدید فعلا در مراکز استان راه‌اندازی شده‌اند و شاید در منطقه سکونت شما تمامی شبکه‌ها قابل دریافت نباشند. در عین حال ظاهرا چهار شبکه پرطرفدار همچنان تصاویر اچ دی را با فرمت قبلی هم پخش می‌کنند که البته برای برخی کاربران قابل مشاهده نیست.
اگر تلویزیون از hevc پشتیبانی نکرد چی کار کنیم؟
اگر واقعا تصاویر HD برای شما اهمیت دارد، بهتر است به فکر خرید یک دستگاه ستاپ باکس جدید که از فرمت hevc پشتیبانی می‌کند باشید. تنها راه باقی مانده همین است و گرنه از تلویزیون 30 میلیون تومانی خود باید به دیدن تصاویر SD دوباره عادت کنید!
حرف آخر اینکه اگر تلویزیون با پشتیبانی از 4K دارید حتما شبکه آزمایشی HD جدید را نیز جستجو و پیدا کنید که ظاهرا در کانال شماره 50 در دسترس قرار گرفته است.
چرا برخی تلویزیون ها کانال های جدید HD را دریافت نمی‌کند؟
در 9 آذر 1399، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در یک بروزرسانی گسترده در تجهیزات و کیفیت پخش تصویر و صدا، اقدام به انتشار 21 شبکه با کیفیت HD و 1 شبکه آزمایشی با کیفیت 4K در کنار شبکه های دیجیتال با کیفیت SD کرد. این بزرگترین بروزرسانی از تاریخ 8/8/1388 در صدا و سیما بود که کانال های تلویزیونی آنالوگ جای خود را به کانال های دیجیتال و گیرنده دیجیتال دادند. اما با شروع این بروزرسانی در 9/9/1399 مشکلاتی گریبان گیر کاربران در سراسر ایران شد. مشکلاتی از قبیل عدم دریافت شبکه های HD ، پخش نشدن صدا در شبکه های HD و پخش نشدن تصویر در شبکه های HD . اگر شما هم با مشکل عدم دریافت شبکه های HD مواجه شده اید، برای حل این مشکل خواندن این مقاله را به شما توصیه می کنیم.
علت عدم دریافت شبکه های HD
در کنار مشکلات فنی که در ابتدای انتشار شبکه های HD وجود داشت، دلایلی دیگری نیز برای عدم دریافت شبکه های HD وجود دارد. با توجه به ثبات فعلی در انتشار شبکه ها از طریق فرستنده های جدید، می بایست علت عدم دریافت کانال های HD را در گیرنده های خود جستجو کنید. به گفته مدیر کل نظارت و ارزیابی فنی سازمان صدا و سیما، در فرایند انتشار کانال های HD از جدیدترین فناوری تلویزیون های دیجیتال، یعنی نسل دوم DVB-T2 استفاده شده است که از کدک 10 بیتی HEVC x265 بهره مند است.
در صورتی که گیرنده دیجیتال شما (ستاپ باکس) از این فرمت پشتیبانی کند، شما با مشکلی روبرو نخواهید بود و با کانال یابی مجدد به راحتی لیست کانال های HD را دریافت خواهید کرد. اما در صورتی که گیرنده دیجیتال تلویزیون هوشمند و یا ستاپ باکس شما از این فرمت پشتیبانی نکند، شما قادر به دریافت تصویر و صدا در کانال های دیجیتال نخواهید بود. برخی از کاربران نیز اعلام کرده اند که در کانال های HD تنها قادر به دریافت صدا هستند و تصویر نمایش داده نمی شود.
این کاربران از دستگاهی با پشتیبانی از T2 استفاده می کنند و به علت عدم پشتیبانی از کدک HEVC ، امکان دریافت تصویر را ندارند. اما اگر مشکل در دریافت صدا باشد و تصویر مشکلی نداشته باشد، با کانال یابی مجدد در تلویزیون مشکل حل خواهد شد. مسئله آخر استفاده از آنتن نامناسب است. بنا به توصیه مدیر کل نظارت و ارزیابی فنی تلویزیون، آنتن های رومیزی گزینه مناسبی برای دریافت کانال های HD نیستند و بهتر است از آنتن در ارتفاع کافی استفاده شود.
بیشتر بخوانید: انواع مدل های تلویزیون های ال جی
راه حل رفع مشکل دریافت شبکه های HD
برای رفع مشکل عدم دریافت شبکه های HD، چند راه حل پیش رو دارید. ابتدا مطمئن شوید که گیرنده دیجیتال موجود در تلویزیون و یا گیرنده دیجیتال خارجی (ستاپ باکس) از فرمت HEVC x265 در نسل دوم تلویزیون های دیجیتال پشتیبانی می کند. در صورتی که گیرنده دیجیتال یا تلویزیون هوشمند شما از این فرمت پشتیبانی می کند، اما شما هنوز با مشکل عدم نمایش شبکه های HD مواجه هستید، نسبت به بروزرسانی سیستم عامل هوشمند تلویزیون و یا ستاپ باکس خود اقدام کنید.
برای این کار با تولید کننده دستگاه ستاپ باکس و یا پشتیبانی تلویزیون هوشمند خود تماس بگیرید. اما اگر این پشتیبانی وجود ندارد، شما دو راه پیش رو خواهید داشت. خرید تلویزیون جدیدتر که هزینه هنگفتی را به شما تحمیل خواهد کرد، یا خرید دستگاه ستاپ باکس جدیدتر که راه حل بسیار ارزانتری است. البته در اکثر تلویزیون های هوشمند ال جی، سامسونگ و سونی پشتیبانی از این فرمت انجام می شود و در صورت بروز مشکل، بهتر است آنتن خود را بررسی کنید. همچنین کانال های SD همچنان در حال انتشار است و شما می توانید به تماشای تلویزیون با کیفیت قبل ادامه دهید.